Welke auteursrechten in de bouwsector?

Kunnen bouwwerken auteursrechtelijk beschermd worden? 

Ja. Bouwwerken vormen een van de vele soorten van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen worden. 

Aan welke voorwaarden dienen de werken te beantwoorden?

Om auteursrechtelijk beschermd te kunnen worden, dienen zij te beantwoorden aan de vereisten van concrete vormgeving en originaliteit. 

• Vormgeving: Denk bijvoorbeeld aan muurschilderingen, plannen, gebouwde gebouwen… Loutere ideeën die op geen enkele materiële drager zijn vastgelegd, kunnen dus niet als dusdanig beschermd worden. 
• Originaliteit: De vereiste van originaliteit impliceert een zekere keuzevrijheid voor de auteur. Het werk dient een persoonlijke handtekening van de auteur te bevatten.  

Die laatste vereiste is bijvoorbeeld niet vervuld als de vormgeving louter bepaald wordt door technische vereisten of dwingende voorschriften. In het geval van gebouwen, zal dit criterium dan ook vaak het voorwerp van discussie zijn. 

Aangezien de wet deze vereisten niet in detail en uitputtend definieert, dienen deze verder geïnterpreteerd te worden.  

Omdat een werk daarnaast steeds in zijn totaliteit afgetoetst wordt op voorgaande vereisten, gaat het ook altijd om een concrete beoordeling. 

Reeds bestaande gevallen van rechtspraak kunnen daarbij helpen om uw slaagkansen bij het inroepen van een auteursrecht in te schatten. 

Wie kan het auteursrecht inroepen?

Degene die het werk gecreëerd heeft, kan het auteursrecht inroepen. Het gaat daarbij dus per definitie over een natuurlijke persoon en geen rechtspersoon. 

Er kunnen echter afspraken gemaakt worden en overeenkomsten gesloten worden over de uitoefening van de rechten. In die zin dient men na te gaan wie de titularis van de rechten is en zodoende over de uitoefening daarvan kan beslissen. 

Welke soorten rechten kunnen er op basis van het auteursrecht ingeroepen worden?

Het gaat om twee soorten rechten.  

Enerzijds de vermogensrechten die de geldelijke aspecten verbonden aan de exploitatie van het werk betreffen.  

Anderzijds, zijn er de morele rechten die in essentie verband houden met het recht van auteur op bekendmaking van zijn werk, de naamsvermelding van de auteur (bijvoorbeeld op de gevel) en het respect voor de integriteit van het werk.  

Bestaan er uitzonderingen op de plicht tot eerbiediging van de auteursrechten?

Ja. Zo kan men inzake bouwwerken verwijzen naar de panoramavrijheid die het bijvoorbeeld mogelijk maakt om foto’s te maken van gebouwen die zich permanent op een openbare plaats bevinden.  

Qua integriteit van het werk, mag een auteur niet op een ongerechtvaardigde wijze verbieden om wijzigingen aan zijn werk aan te brengen. Bepaalde aanpassingen kunnen inderdaad noodzakelijk of verplicht zijn. 

Op welke manier kan het respect voor het auteursrecht afgedwongen worden?

Er zijn zowel burgerrechtelijke als strafrechtelijke actiemogelijkheden in geval van een inbreuk op auteursrechten. Er zal steeds concreet beoordeeld moeten worden welke middelen men kan inroepen. 

Kunnen de rechten overgedragen worden?

Ja. Voor de morele rechten geldt echter dat zij niet integraal overdraagbaar zijn. Er kunnen wel bepaalde afspraken gemaakt en overeenkomsten gesloten worden over dat type recht.  

De formulering van de bepalingen in een overeenkomst tot overdracht van auteursrechten dient de nodige aandacht te krijgen om latere problemen inzake toepassing en interpretatie te vermijden. 

Daar werken bovendien vaak in de context van een arbeidsrelatie gecreëerd worden, dient men in die context ook oog te hebben voor de toepasselijke wettelijke bepalingen inzake automatische overdrachten. Daarnaast dient, waar toepasselijk, eveneens de specifieke overdrachtsregeling in het modelrecht toegepast te worden.